Informacja o wynikach kontroli wydatkowania środków budżetowych na finansowanie (dofinansowanie) przez Komitet Badań Naukowych projektów badawczych podejmowanych na wniosek organów administracji rządowej

W 178 przypadkach wykonawcom projektów, którzy nie rozliczyli uprzednio udzielonych zaliczek, przekazano kolejne w łącznej wysokości ponad 42,9 mln. zł. Środki przekazane z naruszeniem prawa stanowiły prawie 22% ogólnej kwoty wydatkowanej na wykonanie projektów. Kontrolę przeprowadzono na zlecenie sejmowej Komisji Edukacji Narodowej i Młodzieży w okresie od 16 października 2001r. do 13 lutego 2002r. Objęto nią 28 jednostek, w tym 7 ministerstw, Polską Akademię Nauk, Urząd Wojewody Śląskiego, 18 jednostek naukowo-badawczych oraz Komitet Badań Naukowych (KBN). Skontrolowano 227 projektów badawczych zamawianych (PBZ) i sfinansowanych przez KBN kwotą prawie 219 mln. zł. Zbadano także 25 projektów celowych zamawianych (PCZ) przez organy administracji państwowej, których realizację dofinansował KBN kwotą ok. 30 mln. zł. Realizacja i finansowanie PBZ były już przedmiotem wcześniejszej kontroli przeprowadzonej przez Izbę w II połowie 1996 roku i w I kwartale roku następnego. Stwierdzono wówczas niezgodność przyjętego przez Komitet systemu pełnego finansowania tych projektów z przepisami ustawy o KBN, która przewidywała co najwyżej ich dofinansowanie. Były to projekty zamawiane przez organy administracji państwowej, a zatem zamawiający powinni ponosić główny ciężar finansowania ( z innej części budżetu) realizacji projektów. Pierwsza kontrola wykazała ponadto nieskuteczność nadzoru nad realizacją i finansowaniem PBZ oraz niewielkie wykorzystanie (wdrożenie) ich wyników. Najważniejsze ustalenia kontroli * Realizowane projekty w dalszym ciągu nie spełniały swoich podstawowych funkcji – nie służyły rozwiązywaniu istotnych problemów społeczno-gospodarczych kraju czy regionu, bowiem tylko ok. 25 % z nich znajduje efektywne i zgodne z założeniami praktyczne zastosowanie. POzostałe kończyły się z reguły publikacjami. * Stosowany przez Komitet tryb rozstrzygania konkursów na realizację projektów nie zapewnił wyboru najkorzystniejszej oferty na ich wykonanie. W połowie przypadków rozstrzygnięcia konkursu dokonano pomimo nadesłania tylko jednej oferty wykonawczej – najczęściej zresztą przez jednostkę proponowaną przez organ wnioskujący. KBN nie skorzystał z możliwości rozpisania ponownego konkursu bądź rezygnacji z ustanowienia projektu. * W niektórych przypadkach recenzentami lub prezenterami ofert były osoby podlegające wyłączeniu z uwagi na fakt zatrudnienia w jednostce, której ofertę oceniano. * Ustalono, że w 178 przypadkach wykonawcom projektów, którzy nie rozliczyli się z uprzednio pobranych zaliczek, przekazano kolejne w łącznej kwocie prawie 43 mln. zł. Środki przekazane z naruszeniem prawa stanowiły prawie 22% ogółu przekazanych. * KBN nie wyegzekwował zwrotu ponad 2 mln. zł. wykorzystanych niezgodnie z postanowieniami umów. Umorzenia należności budżetowych w kwocie prawie 1,3 mln. zł. dokonano w oparciu o uchwały zespołów KBN, co nie mogło stanowić podstawy do odstąpienia od żądania zwrotu środków. Stwierdzono ponadto wydatkowanie niezgodne z przeznaczeniem kwoty ok. 800tys. zł., którą sfinansowano m.in. wynagrodzenia osób niebędących wykonawcami projektów, zakup nieplanowanej aparatury naukowo-badawczej oraz wyjazdy zagraniczne nie ujęte w kosztorysach badań. * Stwierdzono, że wysoce niezadawalający stopień wdrożenia opracowanych technologii i wyrobów spowodowany był brakiem środków finansowych. W blisko połowie realizowanych obecnie PCZ w umowach na ich wykonanie nie przewidziano w ogóle środków na wdrożenia. * Ujawniono, że organy administracji rządowej – wnioskodawcy projektów nieprawidłowo nadzorowali ich realizację. Efektem finansowym kontroli było wykazanie: 1) uszczupleń w dochodach budżetu państwa na kwotę ponad 2 017 tys. zł.; 2) wydatkowania z naruszeniem prawa ponad 1087 tys. zł.; innych nieprawidłowości na sumę prawie 112 tys. zł. Izba podjęła działania w celu odzyskania 178,5 tys. zł.; odzyskano prawie 108 tys. zł.