W działalności Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu ujawniono wiele nieprawidłowości. Wynikały one w głównej mierze z nieprzestrzegania zasad legalności, gospodarności, rzetelności i celowości prowadzonych działań. Z tego powodu Najwyższa Izba Kontroli wydała negatywną ocenę ogólną wybranych aspektów funkcjonowania Uczelni w latach 2021-2024. Finansowe i sprawozdawcze skutki nieprawidłowości wyniosły łącznie ponad 107 mln zł. Władze Uczelni nie wniosły zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, a obecny Rektor zapowiedział niezwłoczne działania naprawcze. Jednakże skala i zakres dokonanych przez kontrolerów Izby ustaleń spowodowały konieczność powiadomienia o wynikach kontroli zarówno Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, jak i Ministra Finansów. NIK przygotowuje również zawiadomienia do rzecznika dyscypliny finansów publicznych.
Celem przeprowadzonej przez Delegaturę NIK we Wrocławiu kontroli doraźnej była ocena wybranych aspektów funkcjonowania Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu (UPWr) w latach 2021-2024. Wiązało się to z dokonaną przez NIK analizą ryzyka wystąpienia nieprawidłowości w zarządzaniu Uczelnią. Zakres kontroli obejmował zagadnienia związane z organizacją pracy i polityką zatrudnienia, rozporządzaniem środkami finansowymi, gospodarowaniem nieruchomościami oraz zadania realizowane w porozumieniu z podmiotami zewnętrznymi.
Najważniejsze ustalenia z kontroli
Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły w szczególności:
- niedostosowania regulacji wewnętrznych do stanu zgodnego z prawem oraz do wymogów rzetelności i celowości, w tym przypadków niewłaściwych uregulowań w Statucie Uczelni, jej Strategii, Polityce rachunkowości, Regulaminie wynagradzania pracowników, Regulaminie gospodarowania nieruchomościami oraz Regulaminie gospodarowania mieszkaniami;
- niewłaściwej organizacji, planowania, sprawozdawania i administrowania, w tym przypadków niedopuszczalnego stosunku podległości służbowej pomiędzy kadrą kierowniczą a pracownikami, niewłaściwego stanu zatrudnienia w katedrach, nienależytego zabezpieczenia interesów Uczelni przy finansowaniu studiów podyplomowych pracowników, nierzetelnych sprawozdań o zatrudnieniu i wynagrodzeniach oraz o przychodach, kosztach i wyniku finansowym;
- nieprawidłowego zarządzania finansami, procesami zakupowymi oraz wypłatą świadczeń dla pracowników, studentów i kontrahentów, w tym przypadków braku bieżącego aktualizowania i nierzetelnego sporządzania planów rzeczowo-finansowych oraz wydatkowania środków poza limitami określonymi w tych dokumentach, niedokonywania korekt błędnych zapisów w systemie finansowo-księgowym, nieustalania i nienaliczania odsetek na dzień bilansowy. Inne nieprawidłowości w tym zakresie to: niezupełne i nieterminowe dochodzenie należności oraz nieterminowe regulowanie zobowiązań wobec kontrahentów, nieterminowy obieg i niewłaściwa kontrola dowodów księgowych, procedowanie zamówień niezgodnie z prawem, nierzetelne uzasadnianie podstaw przyznawania dodatków do wynagrodzeń, niezgodne z prawem przyznawanie i nieterminowe wypłacanie świadczeń dla studentów. Znamienną przy tym pozostaje ujawniona przez kontrolerów NIK sytuacja nieuzgodnienia wymaganej aprobaty Ministra Finansów w sytuacji sprzedaży otrzymanych przez Uczelnię skarbowych papierów wartościowych;
- zaniedbań w prowadzonej gospodarce nieruchomościami, w tym przypadków niezgodnego z prawem i nierzetelnego procedowania przy nabywaniu, zbywaniu, wynajmowaniu i wydzierżawianiu nieruchomości, a ponadto – niezapewnienia należytego stanu technicznego budynków, adekwatnych środków na remonty oraz rzetelności dokumentacji z kontroli okresowych;
- braku adekwatnego nadzoru nad spółkami uczelnianymi, skutkującego niewłaściwym funkcjonowaniem tych spółek.
Finansowe i sprawozdawcze skutki nieprawidłowości wyniosły łącznie ponad 107 mln zł.
Wnioski
W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami NIK sformułowała aż 32 szczegółowe wnioski pokontrolne zmierzające do poprawy funkcjonowania UPWr. Dotyczyły one w szczególności podjęcia przez Uniwersytet działań mających na celu:
- dostosowanie regulacji wewnętrznych do stanu zgodnego z prawem;
- poprawę organizacji, planowania, sprawozdawania i administrowania;
- zapewnienie właściwego zarządzania finansami, procesami zakupowymi i obsługą świadczeń;
- usprawnienie gospodarki nieruchomościami i większą dbałość o stan techniczny budynków;
- urealnienie sprawowanego nadzoru nad spółkami uczelnianymi.
Ponadto charakter, waga i skala stwierdzonych nieprawidłowości wskazują na potrzebę pilnego i zasadniczego wzmocnienia kontroli zarządczej przez Rektora i podległe mu kierownictwo Uczelni.
Rektor nie wniósł zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego oraz zapowiedział niezwłoczne działania naprawcze, z których część została podjęta jeszcze w trakcie kontroli. Niemniej ustalenia kontroli, ich skala oraz waga skutkowały powiadomieniem o ocenach, uwagach i wnioskach NIK, zarówno Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, jak i Ministra Finansów, celem wzmocnienia także przez te organy nadzoru nad działalnością UPWr.
