Za każdy kamień Twój, stolico…

Nieopodal Gmachu NIK, przy ul. Filtrowej 68 stoi kamienica, w której 74 lata temu płk Antoni Chruściel „Monter”, dowódca Okręgu Warszawskiego AK podpisał rozkaz rozpoczęcia Powstania. Przy tablicy upamiętniającej ten moment złożono kwiaty.

Ślady powstańczych walk są obecne do dzisiaj. Można je odnaleźć i w pamięci warszawiaków i w wielu miejscach Warszawy. To choćby wytopione przez kule ubytki w metalowym ogrodzeniu Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych czy pozostałości po seriach karabinów maszynowych na murach Hali Mirowskiej. Są też materialne ślady oporu polskiego podziemia, który rozpoczął się już we wrześniu 1939 r. Te jedne z najlepiej zachowanych znajdują się na budynku Najwyższej Izby Kontroli. To znaki Polski Walczącej namalowane przez młodych żołnierzy tuż pod okiem Niemców. W budynku bowiem znajdował się Urząd Gubernatora Dystryktu Warszawskiego. Prezes Krzysztof Kwiatkowski i ścisłe kierownictwo NIK złożyli w tym miejscu wieniec, zapalili znicze.

Kierownictwo NIK składa wieniec i znicze pod znakiem Polski Walczącej na budynku NIK
Prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski składa wieniec pod znakiem Polski Walczącej na budynku NIK

W przeddzień 74. rocznicy wybuchu Powstańcy zebrali się na Zamku Królewskim na uroczystej sesji Rady Miasta Stołecznego Warszawy. We wtorek wieczorem zgromadzili się na mszy i Apelu Poległych przed Pomnikiem Powstania Warszawskiego. W uroczystościach wziął udział prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski. 

Ważnym momentem każdej rocznicy Powstania jest uroczystość przy pomniku Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej. Polska była jedynym krajem okupowanej Europy, który stworzył struktury podziemnego państwa. Działały tajne szkoły, sądy, utrzymywana była łączność dyplomatyczna z rządem na uchodźstwie.

Obchody rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego przy pomniku Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej
Obchody rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego przy pomniku Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej 2
Obchody rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego przy pomniku Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej 3

Zwieńczeniem uroczystości był hołd oddany Powstańcom 1 sierpnia w godzinie „W” przed pomnikiem Gloria Victis przy powstańczych kwaterach na wojskowych Powązkach. Później odbyły się uroczystości na cmentarzu wolskim przed pomnikiem „Polegli-Niepokonani”. W obchodach uczestniczył prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski.

Obchody rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego na Powązkach w Warszawie 1
Obchody rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego na Powązkach w Warszawie 2
Obchody rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego na Powązkach w Warszawie 3

Powstanie Warszawskie miało trwać trzy, może cztery dni. Trwało 63. Do walki stanęło 20 - 30 tys. Powstańców. Tylko nieliczni mieli broń. W pierwszych dniach udało im się opanować część Śródmieścia, Żoliborza, Mokotowa, Woli. W wyzwolonych miejscach zapanował entuzjazm, na budynkach masowo pojawiły się biało czerwone flagi. Warszawiacy spontanicznie wsparli Powstańców, budowali barykady, organizowali kuchnie polowe. Zaczęła działać Poczta Harcerska. Wiadomości przekazywała radiostacja Błyskawica.

Niemcy szybko jednak otrząsnęli się z zaskoczenia. Sprowadzili ciężki sprzęt i oddziały, które zaczęły rozstrzeliwać ludność cywilną. To właśnie cywile ponieśli największe straty. W masowych mordach zginęło - według różnych źródeł - od 150 do nawet 200 tysięcy ludzi. W czasie 63 dni heroicznych walk poległo ok. 16 tysięcy Powstańców. Drugie tyle trafiło do niewoli. Ich gehenna nie zakończyła się wraz z wojną. Ci, którzy wracali z Niemiec trafiali do ubeckich katowni albo sowieckich łagrów. Niektórzy byli inwigilowani aż do 1989 r. Dziś żyje na świecie już niecałe dwa tysiące Powstańców.

Informacje o artykule

Udostępniający:
Najwyższa Izba Kontroli
Data utworzenia:
31 lipca 2018 15:36
Data publikacji:
01 lipca 2019 07:45
Wprowadził/a:
Andrzej Gaładyk
Data ostatniej zmiany:
02 sierpnia 2018 09:58
Ostatnio zmieniał/a:
Andrzej Gaładyk
Zdjęcie powstańców warszawskich, poniżej flaga Polski i napis 1 VIII 1944

Przeczytaj treść ponownie