NIK o mniejszościach narodowych i etnicznych

W Polsce jest ponad 253 tys. osób (ok. 0,7 proc.), uważających się za mniejszość narodową lub etniczną (dane ze spisu powszechnego z 2002 roku). Najliczniejszą mniejszością narodową są Niemcy, etniczną zaś - Romowie. W latach 2007 - 2009 budżet państwa przeznaczył na mniejszości prawie 500 mln zł. NIK sprawdziła, czy administracja tworzy im odpowiednie warunki do zachowania i rozwoju tożsamości kulturowej.[1]

Zbyt długo trwają procedury typowania przez mniejszości narodowe i etniczne swoich przedstawicieli do Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Ponad rok trwało typowanie kandydatów mniejszości żydowskiej i romskiej, 11 miesięcy - kandydata mniejszości tatarskiej. Zdaniem NIK winne są procedury, które przedłużają ten proces. NIK wnioskuje również o zmianę innych procedur - związanych z naliczaniem kosztów podróży, noclegu i wyżywienia dla przedstawicieli mniejszości. Zdaniem NIK niekorzystne rozliczanie tych kosztów (polegające na nieuwzględnieniu wyższych kosztów wyżywienia w podróży) powoduje wysoką absencję przedstawicieli mniejszości na posiedzeniach tejże komisji. Zaznaczyć jednakże należy, że w przypadku dwóch mniejszości -  ormiańskiej i tatarskiej - frekwencja była stuprocentowa.

Utrudnieniem przy organizowaniu imprez mniejszości były duże opóźnienia ze strony MSWiA w przekazywaniu i rozliczaniu dotacji. W wielu wypadkach takie dotacje są niezbędne dla podjęcia opisywanych przedsięwzięć. W latach 2007 - 2008 Ministerstwo w przypadku 35 projektów autorstwa organizacji działających na rzecz społeczności romskiej rozliczyło w terminie (czyli w ciągu 30 dni od złożenia sprawozdania) zaledwie 3. Lepiej działało pod tym względem MEN - na 160 zbadanych wniosków w ramach Programu Romskiego tylko w 3 przypadkach pojawiły się niewielkie opóźnienia.

Dwie gminy (Gorlice i Strzeleczki) nie uzyskały zwrotu kosztów wymiany tablic informacyjnych w języku mniejszości, choć miały takie prawo. Nie wypełniły jednak warunku uzyskania zwrotu kosztów, czyli nie podpisały stosownej umowy z MSWiA, co było warunkiem refundacji. Zdaniem NIK ministerstwo powinno zmienić zasady refundacji na takie, które pozwolą na automatyczny zwrot kosztów.[2]

W części skontrolowanych jednostek kontrolerzy nie dopatrzyli się działań na rzecz mniejszości: 11 gmin (61 proc.) w ogóle nie podejmowało inicjatyw przybliżających znaczenie mniejszości, 3 gminy (17 proc.), 4 szkoły (24 proc.) i 2 ośrodki kultury (29 proc.) nie współpracowały z lokalnymi organizacjami mniejszości.

Z kolei w statutach 11 szkół (65 proc.) znalazły się błędne sformułowania, które nie zapewniały uczniom prawa do rozwijania tożsamości narodowej lub etnicznej (np. proponowały niedopuszczalne rozwiązania organizacyjne lub nie określały sposobu wykonania zadań). W 9 szkołach (z 12 zbadanych, czyli 75 proc.) brakowało podręczników do obowiązkowych zajęć języka mniejszości. W 3 z nich nie włączono języka mniejszości do zestawu zajęć obowiązkowych. Po kontroli NIK rekomenduje uwzględnienie podczas nauczania zajęć pokazujących kulturę i znaczenie mniejszości zamieszkujących najbliższe okolice ucznia.


[1] Kontrola objęła 51 jednostek, w tym: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwo Edukacji Narodowej, 7 urzędów wojewódzkich, 18 urzędów gmin, 17 szkół i 7 samorządowych instytucji kultury. Do kontroli wybrano województwa, w których mieszka dużo mniejszości (opolskie, podlaskie, małopolskie, dolnośląskie) oraz rozproszeniu (podkarpackie, lubuskie, zachodniopomorskie).

[2] Do 15 11.2009 r. w Rejestrze gmin które chciały używać tablic w języku mniejszości było 21 gmin, następne 11 oczekiwało).

Informacje o artykule

Data utworzenia:
26 sierpnia 2010 08:38
Data publikacji:
26 sierpnia 2010 08:38
Wprowadził/a:
Andrzej Gaładyk
Data ostatniej zmiany:
20 września 2019 14:31
Ostatnio zmieniał/a:
Andrzej Gaładyk

Przeczytaj treść ponownie