W latach 2002 - 2010 Ministerstwo Gospodarki oraz Agencja Rozwoju Przemysłu SA wspomogły spółki przemysłowego potencjału obronnego (ppo) kwotą 938 mln zł. Środki te miały być przeznaczone na restrukturyzację i oddłużenie przedsiębiorstw. Mimo wykorzystania pomocy publicznej konkurencyjność krajowego przemysłu obronnego nie uległa poprawie w oczekiwanej skali, a spółki tego sektora w dalszym ciągu borykają się z poważnymi problemami o charakterze strukturalnym.
W roku 2009 cięcia w budżecie Ministerstwa Obrony Narodowej przełożyły się na ograniczenie lub nawet brak zamówień dla spółek ppo. W efekcie firmy, które w latach 2003 - 2005 korzystały z pomocy państwa, znalazły się w trudnej sytuacji. NIK sprawdziła, jak w ciągu 8 lat (2002 - 2010) poradziło sobie 7 z nich.
Skontrolowane spółki zostały wsparte przez Skarb Państwa łączną kwotą ponad 490 mln zł. Trzy z nich skutecznie wykorzystały pomoc. Zakłady Metalowe „Dezamet” SA w Nowej Dębie, które otrzymały stosunkowo niewielką sumę 8,3 mln zł, przeprowadziły wszechstronną restrukturyzację finansową, zakończoną oddłużeniem. Dotację przeznaczyły na zakupy inwestycyjne - maszyny i urządzenia produkcyjne. Dzięki temu produkują nowoczesne, zgodne ze standardami NATO uzbrojenie i amunicję. Nawiązały też współpracę z firmami zagranicznymi, co ustabilizowało ich pozycję na rynku. Obecnie należą do najlepszych spółek sektora.
Podobnie było w przypadku Zakładów Chemicznych „Nitro-Chem” w Bydgoszczy. O powodzeniu spółki zadecydowało ulokowanie w niej zobowiązań offsetowych wynikających z dostawy samolotów wielozadaniowych F-16. Stosunkowo niewielkie wsparcie z budżetu (1,4 mln zł) wystarczyło do zrestrukturyzowania zakładów. Spółka produkuje trotyl dla amerykańskiej spółki ATK i osiąga imponujące zyski - prawie 9 mln zł w 2009 roku. W roku 2010 uzyskała specjalną nagrodę Ministra Gospodarki w kategorii „Polski Eksporter Uzbrojenia”.
Zakłady Metalowe „Mesko” SA otrzymały większe wsparcie z budżetu - 104,5 mln zł. Dzięki temu odzyskały bieżącą płynność finansową, zredukowały koszty własne, zmodernizowały ofertę produkcyjną i odzyskały wiarygodność na rynku. To z kolei sprawiło, że ulokowano w nich zobowiązania offsetowe.
Zakłady Metalowe „Bumar-Łabędy” SA otrzymały największe wsparcie państwa - prawie 255 mln zł. Nie przyniosło ono jednak oczekiwanych efektów. Od 2009 r. spółka nie zawarła żadnego nowego kontraktu eksportowego, a MON zmniejszył zamówienia na dostawy i remont sprzętu pancernego. Nie uzyskano trwałych efektów kolejnych programów restrukturyzacji.
Zakłady Metalowe „Tarnów” SA otrzymały od Państwa ponad 20 mln zł wsparcia, ale od 2009 r. ich sytuacja jest zła. Zamówienia z MON są sporadyczne, a zmniejszenie sprzedaży i słabnący eksport grożą firmie utratą płynności finansowej.
Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Warszawa II” SA po otrzymaniu 17,5 mln zł dobrze prosperowała do 2008 roku. Obecnie jest w gorszej sytuacji niż w roku 2003, czyli przed dofinansowaniem z budżetu państwa. Przyczyniło się do tego wycofanie przez MON w latach 2008 - 2009 zamówień na zestawy przeciwlotnicze GROM i laserowe strzelnice garnizonowe. Istnieją plany konsolidacji spółki z ZM „Mesko” SA.
Nie przyniosło dotychczas oczekiwanych efektów przekazanie dla Stoczni Marynarki Wojennej SA w Gdyni pomocy w kwocie 145 mln zł. Spółka od grudnia 2009 r. znajduje się w stanie upadłości. Kolejne zarządy nie potrafiły opracować ani wdrożyć skutecznego planu restrukturyzacji, nie znalazły wiarygodnych kontrahentów ani inwestora. Sytuację pogorszyło niezgodne z przeznaczeniem wydanie prawie 57 mln zł na bieżące płatności zamiast na inwestycje. W efekcie Stocznia musiała zwrócić tę kwotę do budżetu państwa. Do sytuacji Stoczni przyczyniły się również okoliczności zewnętrzne - brak zamówień ze strony Marynarki Wojennej.
W sytuacji spadku zamówień na uzbrojenie i sprzęt wojskowy ze strony głównych odbiorców krajowych oraz relatywnie niewielkiej sprzedaży eksportowej, w sposób ewidentny okazało się, że krajowy przemysł obronny nie jest jeszcze w wystarczającym stopniu odporny na skutki wahań koniunktury. W celu wzmocnienia jego konkurencyjności zapisy Strategii konsolidacji i wspierania rozwoju polskiego przemysłu obronnego w latach 2007-2012, przyjętej przez Radę Ministrów 31 sierpnia 2007 r., wymagają pilnego przeglądu oraz odpowiedniej modyfikacji i aktualizacji. Istotną kwestią dla skutecznego przeprowadzenia i zamknięcia tego procesu jest także ustanowienie jednego podmiotu odpowiedzialnego za realizację zadań przewidzianych w tym dokumencie.
Ministerstwo Gospodarki i Agencja Rozwoju Przemysłu SA powinny wzmocnić nadzór nad prawidłowym wykorzystywaniem przekazywanych spółkom kwot oraz konsekwentnie wymagać od nich rzetelnych i kompleksowych rozliczeń.
