NIK jest promotorem zaangażowania Najwyższych Organów Kontroli (NOK) we wspieranie realizacji celów zrównoważonego rozwoju (SDG) - strategicznej inicjatywy ONZ. W 2015 r. 193 państwa, w tym Polska, przyjęły Agendę 2030, zawierającą 17 postulatów kluczowych dla rozwoju ludzkości. Ich realizacja jest zadaniem rządów, ale najwyższe organy kontroli również mają tu do odegrania ważną rolę. W szczególny sposób wzywa je do tego INTOSAI (Międzynarodowa Organizacja Najwyższych Organów Kontroli). Podczas spotkania Zarządu tej organizacji podsumowane zostały wyniki międzynarodowego audytu dotyczącego realizacji SDG w poszczególnych krajach.
Zarząd Intosai z przedstawicielami delegacji
Delegacja NIK z prezesem Krzysztofem Kwiatkowskim na czele zaprezentowała rezultaty polskiej kontroli. Zdaniem naszych audytorów zachęcają one do dalszych kroków, co spotkało się z dużym zainteresowaniem wśród uczestników spotkania i wywołało ożywioną dyskusję. Chodzi przede wszystkim o to, jakie lekcje można wyciągnąć z dotychczasowych kontroli SDG oraz jaki wkład w ich wdrażanie może mieć w przyszłości INTOSAI.
Zobacz wyniki kontroli przygotowania Polski do realizacji celów zrównoważonego rozwoju >>
W efekcie tej dyskusji NIK zobowiązała się promować kontrole SDG w Europie, gdzie ich liczba jest relatywnie niewielka. Izba wraz ze swoim szwedzkim odpowiednikiem chce budować w ramach EUROSAI (Europejska Organizacja Najwyższych Organów Kontroli) większą świadomość nt. potrzeby przeprowadzania takich kontroli i ich znaczenia dla realizacji Agendy 2030.
Eksperci NIK zachęcali także partnerów z INTOSAI do wspierania SDG na kolejnym poziomie. Zdaniem Polaków naturalnym krokiem po skontrolowaniu przygotowania rządów do wdrażania celów zrównoważonego rozwoju będzie przyjrzenie się, w jakim stopniu są one rzeczywiście wdrażane w poszczególnych krajach. To ważna część misji NOK, podkreślana przez samą ONZ, według której kontrolerzy państwowi odgrywają istotną rolę w procesie realizacji Agendy 2030.
Polska delegacja w trakcie obrad
Spotkanie Zarządu INTOSAI było okazją do podsumowania wielu prac toczących się w ramach tej organizacji. Na forum przedłożono blisko dwadzieścia różnych raportów. Obok debaty dotyczącej celów zrównoważonego rozwoju toczyła się także dyskusja związana z profesjonalizacją procesu komunikacji w INTOSAI. NIK podkreślała wagę przyjaznych dla użytkowników stron internetowych jako skutecznego medium informowania o pracach i inicjatywach międzynarodowej wspólnoty kontrolerów.
Polacy stoją także na czele Podkomisji INTOSAI ds. Standardów Kontroli Wewnętrznej. Promowana przez nią idea good governance spotyka się z żywym zainteresowaniem ze strony jednostek kontrolowanych (w Polsce m.in. Ministerstwa Finansów), służy bowiem nieustannemu poprawianiu praktyki zarządzania sektorem publicznym. Podczas spotkania Zarządu INTOSAI to właśnie kwestii standardów - nie tylko tych dotyczących kontroli wewnętrznej - poświęcono cały blok tematyczny. Poruszono m.in. potrzebę zdefiniowania podstawowych pojęć dotyczących kontroli zarządczej z perspektywy audytora. Kierowana przez NIK podkomisja wypracowuje obecnie narzędzia IT do ich definiowania i analizy dostępnej metodyki tego rodzaju kontroli. Projekt ten angażuje nowe technologie oraz wyniki pracy ekspertów INTOSAI spoza podkomisji, a nawet spoza INTOSAI, oraz pozwala na wymianę praktycznych doświadczeń i koncepcji z organizacjami partnerskimi (IIA, GIZ, IFAC, OECD).
Warto zwrócić uwagę, że Zarząd INTOSAI zalecił swoim członkom upowszechnianie wyników Globalnego Raportu na temat najwyższych organów kontroli. Powstaje on co kilka lat na podstawie ankiet wypełnianych przez NOK. Wyniki ostatniego raportu, opublikowane na początku 2018 r., pokazują, że niezależność wielu najwyższych organów kontroli nie jest pełna, co może uniemożliwiać ich funkcjonowanie. Zdaniem zarządu INTOSAI trzeba uwrażliwić na tę kwestię zarówno ONZ, jak i poszczególne państwa. Sekretariat Generalny INTOSAI już poinformował o tym problemie Podsekretarza Generalnego ONZ. NIK pozostaje w stałym kontakcie z przedstawicielami ONZ, z którymi współpracuje m.in. w obszarze SDG.
Polscy kontrolerzy zostali włączeni w przygotowania do przyszłorocznego Kongresu INTOSAI. Kongres zbiera się co trzy lata, gromadzi wszystkich członków Organizacji i jednocześnie jest jej najwyższym organem. NIK odpowiada za część merytoryczną tego wydarzenia i opracowuje dwa duże zagadnienia, wokół których ma się toczyć debata instytucji członkowskich. Pierwsze z nich to: „Technologie informacyjne w rozwoju administracji publicznej”. Drugie zagadnienie dotyczy natomiast „Roli Najwyższych Organów Kontroli w realizacji narodowych priorytetów i celów”.
Ważne były również kuluarowe ustalenia między instytucjami członkowskimi. W ich ramach organy kontroli umawiają się np. na przeglądy partnerskie, dzięki którym doskonalą swój warsztat zawodowy. NIK zaangażowana jest np. obecnie w przegląd partnerski najwyższego organu kontroli Indonezji.
Ponad 50 lat członkostwa NIK w INTOSAI
INTOSAI powstała w 1953 roku jako organizacja pozarządowa przy Radzie Gospodarczej i Społecznej ONZ (ECOSOC). Jej misją jest wspieranie najwyższych organów kontroli (NOK) w audycie sektora publicznego. Zadanie to INTOSAI wypełnia zgodnie z łacińskim mottem: Experientia mutua omnibus prodest („wspólne doświadczenia przynoszą korzyść wszystkim”), stawiając na ciągłą wymianę wiedzy i doświadczeń zawodowych między zrzeszonymi instytucjami. Organizacja opracowuje także międzynarodowe standardy dla NOK, tworzy metodykę dla różnych rodzajów kontroli i prowadzi szkolenia. Jest autonomiczna, niezależna i apolityczna.
Wśród 194 członków organizacji (to przede wszystkim najwyższe organy kontroli z całego świata, ale także m.in. Europejski Trybunał Obrachunkowy , Bank Światowy czy Instytut Audytorów Wewnętrznych) ważne miejsce zajmuje NIK. Izba jest członkiem INTOSAI od 1959 roku. Polacy aktywnie uczestniczą w pracach organizacji: mają swoich przedstawicieli w strukturach INTOSAI, w podkomisjach, grupach roboczych i zadaniowych oraz na kongresach. Od 2010 r. Polacy przewodniczą Podkomisji INTOSAI ds. Standardów Kontroli Wewnętrznej. Izba jest obecnie w Zarządzie INTOSAI reprezentantem jej europejskiego odpowiednika, czyli Europejskiej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli (prezes Krzysztof Kwiatkowski pełni w niej funkcję wiceprzewodniczącego). Dzięki temu Izba jest pomostem między dwiema największymi i najważniejszymi organizacjami zrzeszającymi publicznych audytorów.
